Skipulögð vinnubrögð í námi

Háskólanám gerir miklar kröfur til nemenda og því mikilvægt að endurskoða námsvenjur sínar og vinnubrögð. Námstækni getur verið lykilinn að árangri í námi og er hjálpartæki sem getur sparað tíma, veitt aðhald, bætt líðan og auðveldað nemendum að tileinka sér nýja þekkingu. Námstækni er samheiti yfir árangursríkar og skilvirkar leiðir til að læra, leggja á minnið og koma þekkingu frá sér og byggir meðal annars á góðu skipulagi, tímastjórnun, markmiðasetningu, lestrartækni, minnistækni, glósutækni og jákvæðu hugarfari. Mælt er með því að nemendur noti námsaðferðir sem hafa reynst vel til þessa og prófi sig svo hægt og rólega áfram með fleiri aðferðir sem geta auðveldað námið.

Góðar námsvenjur

Rannsóknir benda til að nemendur sem tileinka sér góð vinnubrögð og námsvenjur nái betri árangri en aðrir. Námstækni auðveldar nemendum að gera áætlanir, setja sér markmið, skipuleggja verkefni, öðlast skilning á námsefninu og leggja mat á hvernig námið gengur. Hvernig lærir þú?

Tímastjórnun

Fullt nám í háskóla er að lágmarki 40 stunda vinnuvika. Fjarnám býður upp á mikinn sveigjanleika og stýra nemendur tímanum sínum sjálfir. Loturnar eru fljótar að líða og ef tíminn er ekki nýttur skynsamlega flýgur hann burt. Árangur í námi veltur á virkni og hvernig nemendum gengur að helga sig að náminu. Tímastjórnun er mikilvæg til að ná góðri yfirsýn, einfalda lífið og spara tíma.

Nokkur skref í átt að betri tímaskipulagningu:

• Skipulegðu lotuna fyrirfram og skiptu tímanum á milli námskeiða
• Skoðaðu kennsluáætlanir vel og skráðu niður mikilvægar dagsetningar
• Skapaðu vinnuaðstæður sem þér líður vel í og þú hefur góðan vinnufrið
  
• Settu þér markmið fyrir vikuna og endurskoðaðu eftir þörfum
• Raðaðu niður á daga hvað og hvenær þú ætlar að læra
• Forgangsraðaðu verkefnum eftir mikilvægi og erfiðleika
• Gerðu erfiðu verkefnin fyrst og á þeim tíma dagsins sem þú ert best upplagður/lögð
• Taktu stutt hlé þegar einbeitingin er farin
• Notaðu jákvæða hugsun og umbunaðu þér fyrir vel unnið verk

Markmiðasetning

Til að ná árangri er nauðsynlegt að setja sér markmið sem veita aðhald og eru hjálpleg til að ná settu marki.  SMART-markmið eru:

• Skýr: Markmið eru vel skilgreind. (Hvað viltu/ hvers vegna/ hvernig ætlarðu að fara að því/ hversu oft o.s.frv.)

• Mælanleg: Hvernig ætlarðu að mæla markmiðið? Engin mæling=enginn árangur

• Aðgerðatengd: Gerðu áætlun til að ná markmiðinu (hvað þarftu að gera og hvaða skref þarftu að taka til að ná því?

• Raunhæf: Er markmiðið raunhæft varðandi umfang og tíma?

• Tímasett: Markmiði skal lokið fyrir ákveðin tímamörk. Langtíma markmið er gott að brjóta niður í skammtíma markmið.

Lestrartækni

Námsfólk þarf oft að lesa mikið efni á stuttum tíma. Loturnar eru fljótar að líða og því nauðsynlegt að fylgja áætlun til að lenda ekki í tímahraki, komast ekki yfir efnið eða vera að frumlesa fyrir próf. Til eru ýmsar lestraraðferðir en flestar byggja á: skimun, lestri og upprifjun. 

Nokkur góð ráð við lestur námsbóka:

Til að átta sig á uppbyggingu námsbókar er mikilvægt að skoða vel efnisyfirlitið og fletta svo aftast til að kanna hvort þar sé að finna skilgreiningar á hugtökum og atriðaorðaskrá.

• Skimun: Áður en lesturinn hefst er hjálplegt að skima í gegnum inngang kaflans, skoða fyrirsagnir og lesa samantekt sem er oft í lok kaflans. Einnig getur verið gott að renna yfir myndir, gröf og spurningar.

• Lestur: Þegar búið er að skima kaflann er hann lesinn ítarlega. Gott er að skipta kaflanum í smærri hluta og reyna að endursegja efnið með eigin orðum til að kanna skilning. Mikilvægt er að vera virkur við lesturinn, t.d. nota yfirstrikunarpenna, glósa eða skrifa á spássíu.

• Upprifjun: Rannsóknir sýna að þegar við lærum eitthvað nýtt er 50-80% gleymt eftir 48 tíma. Upprifjun er því einn mikilvægasti þátturinn í allri námstækni og skilar það mestum árangri að rifja upp efnið innan 24 tíma. Eftir lestur og fyrirlestra er því nauðsynlegt að renna sem fyrst yfir fyrirsagnir og glósur til að kanna hvort við munum efnið í megindráttum.

Glósu- og minnistækni

Góðar og vel skipulagðar glósur geta verið gott hjálpartæki í námi. Glósur eru minnispunktar sem styðja við námsefnið og auðvelda nemendum að rifja upp. Nemendur þurfa að leggja ýmislegt á minnið sem vekur mismikinn áhuga og því nauðsynlegt að kunna aðferðir til að festa í minninu atriði sem við þurfum að kunna og geta gert grein fyrir ýmist munnlega eða skriflega. Allir þekkja einhverjar slíkar aðferðir, t.d. að strika undir eða merkja við mikilvæg atriði. Glósur gagnast þó takmarkað nema lesa þær yfir til að festa nýja þekkingu í minninu og best er að gera það sem fyrst því eftir 48 tíma er 50-80% af þekkingunni gleymd. Upprifjun er því mikilvægasta hjálpartækið til að yfirfæra þekkingu í langtímaminnið - gleymskukúrfan.

Frestunarárátta

Hver kannast ekki við að eiga erfitt með að koma sér að verki og detta í að horfa á vinsæla þætti sem allir eru að tala um, hitta vinina, þrífa íbúðina eða bara eitthvað allt annað en að byrja á fyrirliggjandi verkefni. Sumir nota útpældar aðferðir til að blekkja sjálfa sig til að fresta hlutunum en aðrir gera það meira óskipulega.

• Það er nógur tími...
• Ég vinn best undir pressu... 
• Þetta er svo erfitt - ég veit ekki hvar á að byrja….
• Það er leikur í kvöld sem ég má ekki missa af...
• Ég ætla að "snooza" aðeins lengur...

Prófundirbúningur, próftaka og prófkvíði

Prófundirbúningur hefst þegar skólinn byrjar. Nemandi sem vinnur vel og skipulega er í raun aðeins að rifja upp námsefnið fyrir próf. Jákvætt hugarfar og góður prófundirbúningur gefur öryggistilfinningu og dregur úr prófkvíða.

Prófundirbúningur:

• Það er eðlilegt að finna fyrir spennu fyrir próf
• Góð tímastjórnun þar sem lært er jafnt og þétt yfir lotuna dregur úr streitu og eykur líkur á góðum árangri
  
• Skoðaðu próftöfluna og skipulegðu tímann vel svo þú komist yfir allt efnið sem þarf að rifja upp
• Veldu góðan stað þar sem þú getur unnið í friði og hafðu allar bækur, próf og verkefni við hendina
• Góður svefn, hollur matur, hreyfing og slökun eru þættir sem draga úr spennu
• Ekki er ráðlegt að lesa fram á nótt fyrir próf
• Góður undirbúningur, jákvætt hugarfar og trú á eigin getu er gott veganesti í próf

Heimapróf:

• Veldu próftökustað þar sem þér líður vel og hefur gott næði
• Hafðu öll gögn við hendina og vertu búin(n) að skipuleggja þau vel
• Dragðu andann djúpt og róaðu hugann með jákvæðum hugsunum
  • Ég er vel undirbúin(n) og geri mitt besta
• Lestu fyrirmæli og spurningar vandlega
• Skimaðu hratt yfir prófið til að átta þig á umfangi
• Gerðu tímaáætlun og forgangsraðaðu spurningum útfrá vægi
• Byrjaðu á að svara því sem þú veist - ekki dvelja við spurningar sem þú getur ekki svarað strax
  
• Nýttu tímann vel og gerðu ráð fyrir yfirferð í lokin

Munnleg próf:

• Góður undirbúningur er lykilatriði í munnlegu prófi
• Mikilvægt er að æfa sig upphátt og fá endurgjöf frá t.d. vini, maka eða skólafélaga eða taka sjálfan sig upp
• Áður en spjallið hefst dragðu andann djúpt nokkrum sinnum, hafðu trú á eigin getu og hugsaðu jákvætt
• Ef þú ert mjög stressaður/uð láttu kennarann vita
• Kennarinn er í þínu liði og gott að ímynda sér að þú sért að útskýra fyrir einhverjum sem þú treystir
  

Krossapróf:

• Skoða fyrirmæli vandlega
  • Getur verið fleiri en eitt rétt svar?
  • Á að merkja við allt sem er rétt?
  • Er dregið niður fyrir röng svör?
• Lesa spurningar mjög vel
• Byrja á að svara án þess að skoða svarmöguleikana
• Lesa svo yfir alla möguleika og merkja við þann rétta
• Svara fyrst þeim spurningum sem þú ert örugg/ur með
• Stundum virðast fleiri en einn möguleiki vera réttur
• Beita útilokunaraðferð ef þú ert í vafa til að fækka svarmöguleikum
• Gott að hafa í huga að fyrsta hugsun um rétt svar er oftast rétt

Ritgerðarspurningar:

• Lesa spurninguna vel – hvað er verið að biðja um?
• Það getur verið hjálplegt að punkta lykilatriðin á rissblað
• Setja upp beinagrind: inngangur – meginmál – samantekt
• Nota staðreyndir, rökstyðja og draga ályktanir
• Skýr og markviss svör og vera viss um að svara öllum liðum

Prófkvíði:

Flestir finna fyrir kvíða og óöryggi í kringum próf og mikilvæg verkefni. Hóflegur kvíði getur verið jákvæður, hvetjandi og bætt árangur en þrálátur kvíði getur dregið úr árangri og leitt til vanlíðanar. Prófkvíði er tilfinning sem fylgir hræðslu við að mistakast og geta einkenni verið bæði líkamleg og hugræn. Líkamleg einkenni geta verið hraður hjartsláttur, vöðvaspenna, sviti, óþægindi í maga og svefntruflanir. Hugræn einkenni geta verið bjöguð hugsun sem einkennist af niðurrifshugsunum (ég er fallin(n), allir eru miklu betri en ég).  Ástæður prókvíða geta verið margvíslegar en algengast er að nemendur séu ekki nógu vel undirbúnir (of margir boltar á lofti, frestunarárátta, skortur á yfirsýn og skipulagi og vanmat á umfangi) eða skortur sjálfstrausti (óraunhæfar kröfur um árangur, fullkomnunarárátta og frestunarárátta). 

Leiðir til að draga úr prófkvíða:

• Vinna vel alla lotuna
• Tímastjórnun, setja sér markmið og endurmeta þau reglulega
• Hreyfing, hollt mataræði og svefn draga úr spennu
• Slökun og jákvætt hugarfar (ég er ágætlega undirbúin(n), ég get þetta eins og aðrir)
• Ef kvíði er orðinn hamlandi er mikilvægt að leita sér aðstoðar

Nám og lífstíll í fjarnámi

Í fjarnámi skiptir máli að halda góðri rútínu, passa upp á svefninn og huga að fjölbreyttri næringu og hreyfingu. Mikilvægt er að velja sér vinnuaðstöðu þar sem manni líður vel og hefur góðan vinnufrið. Skipulegðu lotuna strax í upphafi. Farðu reglulega inn á kennsluvefi og skoðaðu kennsluáætlanir til að hafa yfirsýn yfir verkefnin sem eru framundan og mikilvægar dagsetningar. Gerðu tímaáætlun út frá þínum aðstæðum (nám með vinnu, fjölskylda, áhugamál, vinir, hreyfing) og skipulegðu hvern dag vikunnar svo þú vinnir jafn og þétt yfir lotuna og klárir verkefnin tímanlega.